Τα κείμενα που ακολουθούν μεταφρασμένα τα επέλεξα διότι μοιάζουν σαν επιχειρήματα ενός δημόσιου διαλόγου που διεξάγει ο σύγχρονος καπιταλισμός με αφορμή την Ελληνική κρίση και την προσπάθεια του να την αντιμετωπίσει, ενώ ταυτόχρονα αδυνατεί να συμφωνήσει στην μέθοδο και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν. Από τη μία η τυπική συνταγή που έχει δοκιμαστεί στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου η οποία βρίσκει σθεναρή αντίσταση στα πλαίσια του ανεπτυγμένου. Από την άλλη η αναζήτηση των νέων εργαλείων τα οποία θα είναι σε θέση να μην δημιουργούν τα αδιέξοδα και το κόστος της κλασικής “καταστροφής κεφαλαίου”. Στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι ποιός θα πληρώσει τη ζημιά και αν είναι δυνατή μια κοινωνικοποίηση του κόστους επανεκκίνησης μιας καπιταλιστικής οικονομίας σε κρίση. Ίσως να είμαστε μπροστά σε μία κομβική αλλαγή του καπιταλισμού που θα βρει νέες λύσεις στα προβλήματα που δημιουργεί. Αν όχι η συνταγή και η εξέλιξη είναι γνωστές.
Το πρώτο είναι άρθρο του George Friedman με τίτλο : Το ζήτημα “Grexit” και το πρόβλημα του ελεύθερου εμπορίου, και δημοσιεύθηκε στο Stratfor του οποίου ο Friedman είναι επικεφαλής. Το Stratfor είναι think tank με γεωπολιτικό προσανατολισμό και θεωρείται πως έχει ιδιαίτερες σχέσεις με την CIA και το βαθύ κράτος των ΗΠΑ που συνδέεται μαζί της.
Το δεύτερο άρθρο [ΣΣ Badiera: Το άρθρο θα δημοσιευθεί την Κυριακή 10 Μαΐου] είναι του Ashoka Mody με τίτλο : Το μεγάλο Ελληνικό λάθος του ΔΝΤ -Το ΔΝΤ πρέπει να διορθώσει το μεγάλο λάθος με το Ελληνικό χρέος, και δημοσιεύθηκε από το Bruegel, ένα think tank οικονομικής κατεύθυνσης συνδεδεμένο με το “κράτος των Βρυξελλών”. Ο Ashoka Mody είναι καθηγητής διεθνούς πολιτικής οικονομίας στο Woodrow Wilson School του Princeton και έχει υπάρξει στέλεχος του Δ.Ν.Τ. με εμπλοκή στα ευρωπαϊκά ζητήματα.
Η ευθύνη της μετάφρασης και της απόδοσης και των δύο είναι δική μου.
Χρήστος Πετράκος
__________________
Η ελληνική κρίση κινείται προς την κορύφωση. Το θέμα είναι πραγματικά αρκετά απλό. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει πολλά χρήματα προς τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτό το χρέος έχει συσσωρευτεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά έχει γίνει όλο και πιο δύσκολο για την Ελλάδα να προβεί στις πληρωμές του. Εάν η Ελλάδα δεν ανταποκριθεί σε αυτές τις πληρωμές, το ΔΝΤ και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν δηλώσει ότι δεν θα παρατείνουν χρονικά τα δάνεια προς στην Ελλάδα. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει έναν υπολογισμό. Αν πληρώνει τα δάνεια στην ώρα τους και λαμβάνει πρόσθετη χρηματοδότηση, θα είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι αν δεν πληρώσει τα δάνεια και δεν λάβει περαιτέρω χρηματοδότηση ;
Προφανώς, το ζήτημα είναι πιο πολύπλοκο. Δεν είναι σαφές ότι αν οι Έλληνες αρνηθούν να πληρώσουν, θα αποκοπούν από την περαιτέρω δανειοδότηση. Πρώτον, η άλλη πλευρά θα μπορούσε να μπλοφάρει, όπως έπραξε και στο παρελθόν. Δεύτερον, αν το κάνουν και όμως πληρώσουν τον επόμενο γύρο, παίρνοντας την επόμενη δόση της χρηματοδότησης, μήπως απλά «κλωτσούν το δοχείο κάτω στο δρόμο»; Λύνεται, έτσι, το υποκρυβόμενο, πραγματικό, πρόβλημα της Ελλάδας, ότι δηλαδή το χρέος της, δεν είναι βιώσιμο; Σε έναν κόσμο που περιέχει την Αργεντινή και την American Airlines, μάθαμε ότι η πτώχευση και η διακοπή της πίστωσης δεν πάνε κατ ‘ανάγκην χέρι – χέρι.
Για να καταλάβουμε τι μπορεί να συμβεί, θα πρέπει να εξετάσουμε την Ουγγαρία. Η Ουγγαρία δεν εντάχτηκε στο ευρώ, και το νόμισμά της, το φιορίνι, μειώθηκε σε αξία. Τα στεγαστικά δάνεια που λαμβάνονταν από τους Ούγγρους και εκφράζονταν σε ευρώ, ελβετικά φράγκα και γιέν υποτιμήθηκαν σπειροειδώς υπολογιζόμενα σε φιορίνια, ενώ μεγάλος αριθμός Ούγγρων αντιμετωπίζει αποκλεισμό από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Σε μια σύνθετη κίνηση, η ουγγρική κυβέρνηση δήλωσε ότι αυτά τα χρέη θα αποπληρωθούν σε φιορίνια. Οι τράπεζες σε μεγάλο βαθμό αποδεχτήκαν τους όρους του Πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, και η Ευρωπαϊκή Ένωση παρόλη τη γκρίνια, ακολούθησε. Η Ουγγαρία δεν ήταν η μόνη χώρα που αντιμετώπισε αυτό το πρόβλημα, αλλά η απάντησή της ήταν η πιο δυναμική.
Μια στρατηγική εμπνευσμένη από τη Βουδαπέστη θα φέρει τους Έλληνες να τυπώνουν δραχμές και να ανακοινώνουν (και όχι να προσφέρουν) ότι το χρέος θα εξοφληθεί σε αυτό το νόμισμα. Το ευρώ θα μπορούσε να εξακολουθεί να κυκλοφορεί στην Ελλάδα και να αποτελεί νόμιμο χρήμα, αλλά η κυβέρνηση θα πληρώσει τα χρέη της σε δραχμές.
Τα βαθύτερα ερωτήματα
Εξετάζοντας αυτό και άλλα σενάρια, το κυρίαρχο ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα φύγει ή θα παραμείνει στην ευρωζώνη. Αλλά πριν από αυτό, εξακολουθούν να υπάρχουν δύο θεμελιώδη ερωτήματα. Πρώτον, μέσα ή έξω από το ευρώ; Πώς αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα την πληρωμή των χρέη της χωρίς να επιφέρει κοινωνικό χάος; Το δεύτερο και πολύ πιο σημαντικό ερώτημα είναι πώς η Ελλάδα θα αναζωογονήσει την οικονομία της; Να βλέπεις μία χώρα να «πλέει» αβοήθητη, από καταβολή σε καταβολή χρέους, και από απειλή σε απειλή της Γερμανίας και του ΔΝΤ, είναι διασκεδαστικό από απόσταση. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, πως αντιμετωπίζει το πραγματικό ζήτημα: η Ελλάδα, και άλλες χώρες, δεν μπορούν να υπάρξουν ως κανονικά, με συνοχή κράτη, κάτω από αυτές τις συνθήκες, και στην ευρωπαϊκή ιστορία, η μακροπρόθεσμη οικονομική δυσλειτουργία οδηγεί σε πολιτικό εξτρεμισμό και αστάθεια. Η ερώτηση του ευρώ μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα, αλλά το βαθύτερο οικονομικό ζήτημα είναι μεγάλης σημασίας τόσο για τον οφειλέτη όσο και τους πιστωτές.
Στην εποχή μας, οικονομικά και χρηματοδοτικά ζητήματα τείνουν να γίνουν ηθικολογικά. Από τη μία πλευρά, οι πιστωτές καταδικάζουν την ελληνική ανευθυνότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αφήσει πλέον τα προσχήματα πως αυτό είναι μια αντιπαράθεση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας. Είναι όλο και περισσότερο προφανές ότι αν και για την Ευρωπαϊκή Ένωση διακυβεύονται πολλά, μακροπρόθεσμα πρόκειται για τη Γερμανία και την Ελλάδα, και βραχυπρόθεσμα το ΔΝΤ και την Ελλάδα. Η Γερμανία θεωρεί ότι οι Έλληνες προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την καλή φύση (nature) τους, ενώ το ΔΝΤ έχει θεσμοθετήσει ένα μοντέλο στο οποίο η θυσία δεν είναι μόνο οικονομικό τονωτικό για τους οφειλέτες, αλλά και μια ηθική απαίτηση. Αυτό δεν είναι επιπόλαιο από την πλευρά της Γερμανίας και του ΔΝΤ. Αν δοθεί στην Ελλάδα ένα περιθώριο, άλλοι οφειλέτες θα θέλουν το ίδιο και περισσότερο. Δίνοντας της Ελλάδα ένα «δικαίωμα» θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια απαιτητική Ιταλία, και ένα «δικαίωμα» της Ιταλίας θα μπορούσε να κατακλύσει το σύστημα.
Από την ελληνική πλευρά, οι ηγέτες του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ λαμβάνουν τις αποφάσεις. Αυτοί οι ηγέτες έχουν περιορισμένα μόνο περιθώρια για ελιγμούς. Ήρθαν στην εξουσία, διότι τα καθιερωμένα (eurocratic) κόμματα είχαν χάσει τη νομιμοποίηση τους. Από το 2008, οι ελληνικές κυβερνήσεις φάνηκαν να ενδιαφέρονται περισσότερο με την παραμονή στην ευρωζώνη από ό, τι με την κλιμακούμενη ανεργία ή ένα βαθύ κόψιμο των μισθών για τους εργαζομένους του Δημοσίου. Η στάση αυτή μπορεί να λειτουργήσει για λίγο, αν λειτουργήσει. Κατά την άποψη της ελληνικής κοινής γνώμης, δεν λειτούργησε. Πολλοί Έλληνες λένε πως δεν δανείστηκαν τα χρήματα και δεν είχαν κανένα έλεγχο για το πώς αυτά δαπανήθηκαν. Πληρώνουν το τίμημα για τις αποφάσεις άλλων, αν και για να είμαστε δίκαιοι, οι Έλληνες είχαν εκλέξει αυτά τα κόμματα. Έχει ενδιαφέρον πως οι Έλληνες δεν θέλουν να εγκαταλείψουν το ευρώ. Θέλουν να διατηρήσουν το status quo, χωρίς να θέλουν να πληρώσουν το τίμημα. Αλλά στο τέλος, δεν μπορούν να πληρώσουν το τίμημα, οπότε η συζήτηση είναι αδιέξοδη.
Η ελληνική κυβέρνηση υπολογίζει έτσι δύο πράγματα. Κατ ‘αρχάς, η κάλυψη της επόμενης πληρωμής είναι καλύτερη ή χειρότερη από την χρεοκοπία; Δεύτερον, συμπεριφέρομενη σαν τα (eurocratic) κόμματα που οδήγησε σε αδιέξοδο ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταστεί εσωτερικά διχασμένος και ώριμος για να ηττηθεί από ένα νέο κόμμα; Ο υπολογισμός της Γερμανίας πρέπει να είναι αν μια χρεοκοπία της Ελλάδος, η οποία είναι και διαχειρίσημη, θα οδηγήσει σε αντίστοιχους υπολογισμούς και άλλες χώρες οφειλέτες, προκαλώντας το φαινόμενο του ντόμινο.
Το μέλλον του Ελεύθερου Εμπορίου
Το πιο θεμελιώδες ζήτημα δεν αφορά ούτε το ευρώ, ούτε τις συνέπειες μιας ελληνικής χρεοκοπίας. Το κύριο ζήτημα είναι το μέλλον της ευρωπαϊκής ζώνης ελευθέρων συναλλαγών. Η βασική υπόθεση πίσω από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ήταν ότι μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου θα ωφελήσει όλες τις οικονομίες. Αν η υπόθεση αυτή δεν είναι αλήθεια, ή τουλάχιστον δεν είναι πάντα αλήθεια, τότε ολόκληρο το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθίσταται αμφίβολο, με το θέμα της δραχμής έναντι του ευρώ ως μια απλή υποσημείωση.
Η ιδέα ότι το ελεύθερο εμπόριο είναι επωφελές για όλες τις πλευρές προέρχεται από μια θεωρία του κλασικού οικονομολόγου Ντέιβιντ Ρικάρντο, του οποίου το δοκίμιο για το συγκριτικό πλεονέκτημα δημοσιεύθηκε το 1817. Το συγκριτικό πλεονέκτημα ισχυρίζεται ότι το ελεύθερο εμπόριο επιτρέπει σε κάθε έθνος να συνεχίσει την παραγωγή και την εξαγωγή των προϊόντων αυτών στα οποία το έθνος έχει κάποιο πλεονέκτημα, εκφραζόμενα σε κέρδη, και ότι ακόμη και αν ένα έθνος έχει ένα ευρύ φάσμα πλεονεκτημάτων, με την επικέντρωση στα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα θα ωφελήσει τη χώρα περισσότερο. Επειδή οι χώρες επωφελούνται από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα τους, επικεντρώνονται σε αυτά, αφήνοντας έτσι μικρότερα πλεονεκτήματα τους σε άλλες χώρες για τις οποίες αυτά είναι τα μεγαλύτερα συγκριτικά πλεονέκτηματα.
Το υποτιμώ όταν λέω πως είναι μια επιπόλαιη εξήγηση της θεωρίας του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Δεν το υποτιμώ όταν λέω ότι η θεωρία αυτή οδήγησε στην άνοδο του ελεύθερου εμπορίου εν γένει, και ειδικότερα αυτό οδήγησε την άνοδο του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι η ιδεολογία και οι γενικές κατευθύνσεις της έννοιας που με ενδιαφέρουν εδώ, και όχι οι σημαντικές λεπτομέρειες, καθώς προσπαθώ να πάρετε μια αίσθηση του Κράτους της Ευρώπης.
Κατ ‘αρχάς, ο νόμος του συγκριτικού πλεονεκτήματος δεν σημαίνει ότι κάθε χώρα ενεργεί εξίσου καλά. Αυτό απλά σημαίνει ότι με βάση τα όρια της γεωγραφίας και της εκπαίδευσης, κάθε έθνος θα το κάνει, όπως μπορεί. Και είναι σε αυτό το σημείο που η θεωρία του Ρικάρντο οδηγεί μεγάλο μέρος της σύγχρονης εμπορικής πολιτικής και θέτει το βασικό πρόβλημα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η θεωρία δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, λάθος. Είναι , πάντως, ατελής βλέποντας το έθνος (ή την εταιρεία), ως ένα ολοκληρωμένο ον και όχι οντότητες που απαρτίζονται από διακριτά και ποικίλα συμφέροντα. Υπάρχουν στο μυαλό μου τρία προβλήματα που προκύπτουν από την υποκείμενη αλήθεια αυτής της θεωρίας.
Η πρώτη είναι ο χρόνος. Μερικά πλεονεκτήματα εκδηλώνονται γρήγορα. Μερικά θα πάρουν πολύ καιρό. Ανάλογα με την αξία του πλεονεκτήματος που κάθε έθνος έχει, κάποια έθνη θα γίνει εξαιρετικά πλούσια από το ελεύθερο εμπόριο, και θα το κάνουν γρήγορα, ενώ άλλα θα το κάνουν λιγότερο καλά, και να τους πάρει πολύ χρόνο. Από οικονομική άποψη, αυτό μπορεί να εξακολουθούν να αποτελούν τις βέλτιστες στρατηγικές που μπορούν να ακολουθηθούν, αλλά από μια πιο ολοκληρωμένη άποψη αυτή η διάκριση δημιουργεί άλλα δύο προβλήματα με το νόμο του συγκριτικού πλεονεκτήματος.
Το πρώτο από αυτά είναι το πρόβλημα των γεωπολιτικών επιπτώσεων. Η οικονομική δύναμη δεν είναι το μόνο είδος της εξουσίας που υπάρχει. Η διαφορά ταχυτήτων της οικονομικής ανάπτυξης καθιστά την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία πιο ισχυρή στη σχέσης της με την πιο αργή. Αυτή η δύναμη είναι τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική και μπορεί να χρησιμοποιηθεί, μαζί με το οικονομικό πλεονέκτημα, για να αναγκάσει τα έθνη σε όχι μόνο υποδεέστερες θέσεις, αλλά και οι θέσεις στις οποίες ένα μικρό συγκριτικό πλεονέκτημα, μειώνεται ακόμη περισσότερο. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο από πρόθεση. Μεγιστοποιώντας ένα συγκριτικό πλεονέκτημα καθιστά ορισμένες εξουσίες ισχυρότερες από άλλες, και την πάροδο του χρόνου αυτή η δύναμη μπορεί να αφήσει τον ασθενέστερο «ανάπηρο» με τρόπους που λίγο έχουν να κάνουν με την οικονομία.
Το τελευταίο πρόβλημα είναι η εσωτερική κατανομή του πλούτου. Τα έθνη δεν είναι ανεξάρτητες υπάρξεις. Αποτελούνται από αυτόνομους ανθρώπους που επιδιώκουν τα συμφέροντά τους. Ανάλογα με τις εσωτερικές οικονομικές και πολιτικές νόρμες, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι δεν θα υπάρξουν ακραίες διακρίσεις για το πώς ο πλούτος διανέμεται, με λίγους πολύ πλούσιους ανθρώπους και πολλούς πολύ φτωχούς. Ο νόμος του συγκριτικού πλεονεκτήματος δεν ασχολείται με αυτό το φαινόμενο και, συνεπώς, δεν συνδέεται με τις συνέπειες της ανισότητας.
Παραβίαση του νόμου του συγκριτικού πλεονεκτήματος
Εξετάζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση, η παραδοχή είναι ότι κάθε έθνος που επιδιώκει το συγκριτικό του πλεονέκτημα θα μεγιστοποιήσει τις δυνατότητές του. Με αυτό εννοώ ότι κάθε χώρα θα εξάγει αυτό το προϊόν που ξέρει να κάνει καλύτερα, εισάγοντας τα προϊόντα που οι άλλοι παράγουν πιο αποτελεσματικά. Η συγκριτική άποψη δεν είναι μόνο μεταξύ των εθνών, αλλά και μεταξύ των προϊόντων στο εσωτερικό της χώρας. Ως εκ τούτου, κάθε έθνος έχει επίκεντρο τα πράγματα που κάνει καλύτερα. Αλλά το «καλύτερο» δεν μας λέει πόσο καλά το κάνουν. Απλώς μας λέει ότι αυτό είναι το καλύτερο που μπορούν να κάνουν, και με αυτό θα ευημερήσουν.
Το πρόβλημα είναι ότι το χρονικό πλαίσιο θα μπορούσε να είναι τόσο μακρύ που να χρειαστούν γενιές για να φανεί ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα αυτού του μεγέθους. Έτσι, η Γερμανία βλέπει ότι τα αποτελέσματα πιο γρήγορα από ό, τι η Ελλάδα. Δεδομένου ότι η οικονομική δύναμη μπορεί να μεταφράσει με πολλούς τρόπους, η δύναμη της Γερμανίας περιορίζει τις πραγματικές δυνατότητες της Ελλάδας. Επιπλέον, ό, τι πλεονέκτημα υπάρχει στο ελεύθερο εμπόριο για τους Έλληνες, ρέει άνισα.
Αυτό είναι όταν το συγκριτικό πλεονέκτημα λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Αλλά δεν έχει τρέξει με αυτόν τον τρόπο στην Ευρώπη, επειδή η Γερμανία έχει αναγκαστεί από την οικονομική της πραγματικότητα να συνεχίσει τις εξαγωγές της, όχι μόνο αυτών των προϊόντων όπου έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στο εσωτερικό της, αλλά και πολλά προϊόντα για τα οποία δεν διαθέτει ένα εσωτερικό πλεονέκτημα, αλλά έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα εξωτερικά – αυτά δεν είναι απαραίτητα τα πράγματα που ξέρει να κάνει καλύτερα, αλλά τα κάνει καλύτερα από τους άλλους. Δεδομένου ότι η Γερμανία είναι αποτελεσματική σε πολλές κατευθύνσεις, έχει πλεονεκτήματα σε πολλά προϊόντα και εισπράττει αυτό το πλεονέκτημα. Η Γερμανία έχει ένα εντυπωσιακό ποσοστό εξαγωγών άνω του 50 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Συγκριτικό πλεονέκτημα υποθέτει ότι θα θέλουν να εξάγουν αυτά τα πράγματα που παράγει πιο αποτελεσματικά. Είναι αντίθετα εξαγωγός οποιοδήποτε προϊόντος που μπορεί να εξαχθεί ανταγωνιστικά, ανεξάρτητα από το σχετικό εσωτερικό πλεονέκτημα.
Με άλλα λόγια, η Γερμανία δεν ακολουθεί το νόμο του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν πολλούς νόμους της συμπεριφοράς που λέγονται για να περιγράψουν τι κάνουν οι άνθρωποι και στη συνέχεια να τα μετατραπούν σε ηθικά επιχειρήματα για το τι πρέπει να κάνουν. Εγώ δεν το κάνω αυτό. Γερμανία εμπειρικά δεν καθοδηγείται από τις θεωρίες του Ρικάρντο, αλλά με τις δικές της ανάγκες. Με άλλα λόγια, ο νόμος του συγκριτικού πλεονεκτήματος δεν λειτουργεί στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, η Γερμανία έχει αναπτυχθεί γρηγορότερα από ό, τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει συσσωρεύσει περισσότερη δύναμη από ό, τι άλλες χώρες και έχει καταφέρει να διανείμει τον πλούτο με τρόπο που δημιουργεί πολιτική σταθερότητα.
Συγκριτικό πλεονέκτημα και η Ελληνική περίπτωση
Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα είναι υπόλογη στη Γερμανία για τα χρέη της. Με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορεί να γίνει καμία ηθική κρίση για τη Γερμανία, καμία δεν μπορεί να γίνει και για την Ελλάδα. Είναι αυτό που είναι. Ωστόσο, η Γερμανία, ανεξάρτητα από το πρόβλημα που έχει μεγιστοποιώντας τις δικές της εξαγωγές, κάνοντας το σε ένα περιβάλλον όπου επιδιώκει όλες τις δυνατότητες εξαγωγών που έχουν κάποιο πλεονέκτημα μειώνει την ευκαιρία της Ελλάδα να εξάγει, δημιουργώντας έτσι μια μακροπρόθεσμη δυσλειτουργία για την Ελλάδα. Η γερμανική υπεροχή διαιωνίζεται, αυτοαναπαραγώμενη.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Γερμανία δεν λειτούργησε χωρίς προστασίες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Προστάτευσε την αναγεννώμενη βιομηχανία της από αμερικανικό ανταγωνισμό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ένας οικονομικός κολοσσός, που εξάγει ένα σχετικά μικρό ποσό της παραγωγής του, ήταν επίσης σε μεγάλο βαθμό προστατευτικός στα τέλη του 19ου αιώνα. Ομοίως, το Ηνωμένο Βασίλειο υποστήριξε τιμολόγια για την προστασία των αγορών της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η Ελλάδα δεν έχει καμία τέτοια προστασία.
Η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος είναι γενικά σωστή, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορές του χρόνου, τις γεωπολιτικές επιπτώσεις των χρονικών υστερήσεων ή την εσωτερική κοινωνική αποδιάρθρωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είπα ότι ήταν τόσο αληθινή και ελλιπής. Και αυτός είναι και ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρόλο που μπορεί να την έχει συλλάβει στην απλούστερη έννοια, μαστίζεται από τις διαφορές στην ταχύτητα που τα έθνη συσσωρεύουν πλούτο, έχει έθνη που δεν συμπεριφέρονται όπως η θεωρία προβλέπει ότι θα πρέπει, και δημιουργεί γεωπολιτικές ανισορροπίες στο εξωτερικό και κοινωνική αποδιάρθρωση εσωτερικά. Δεν είναι ότι το ελεύθερο εμπόριο δεν λειτουργεί. Είναι ότι έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
Αυτός είναι ο λόγος που θα έλεγα ότι «η Θύελλα και το άγχος» (Sturm und Drang) για το Ελληνικό χρέος και το μέλλον του ευρώ χάνει την ουσία. Το βασικό σημείο είναι ότι οι συνέπειες των ελεύθερων συναλλαγών δεν είναι πάντα θετικές. Δεν είναι σαφές για μένα πώς η Ελλάδα θα ανακάμψει ποτέ χωρίς τις προστασίες που η Γερμανία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν κατά την πρώιμη περίοδο της ανάπτυξης τους. Και δεδομένου ότι τα έθνη κάνουν ό, τι πρέπει να κάνουν, το θέμα δεν είναι το ευρώ, αλλά το ελεύθερο εμπόριο.
Και αυτή είναι η φρίκη της Γερμανίας. Είναι ένα έθνος που εξάγει όσο καταναλώνει, και το ήμισυ αυτού πηγαίνει προς την ευρωπαϊκή ζώνη ελεύθερου εμπορίου. Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, χρειάζεται τη ζώνη ελεύθερου εμπορίου για τη δική της ευημερία. Αυτός είναι ο λόγος, που παρόλο που οι Γερμανοί γκρινιάζουν, δεν είναι το Grexit που φοβούνται, αλλά η αύξηση των δασμών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη επιτρέπει σημαντικούς γεωργικούς δασμούς και επιδοτήσεις. Αν επιτραπούν ευρύτεροι δασμοί για την Ελλάδα, τότε πού σταματούν; Και αν δεν το κάνουν, και η Ελλάδα θρυμματίζεται κοινωνικά, πού αυτό σταματά; Το ελεύθερο εμπόριο μπορεί να είναι θαυμάσιο ή φοβερό, ανάλογα με τις περιστάσεις, και μερικές φορές και τα δύο ταυτόχρονα.
Μετάφραση, Χρήστος Πετράκος
_________________________
Reprinting or republication of this report on websites is authorized by prominently displaying the following sentence, including the hyperlink to Stratfor, at the beginning or end of the report.
«The ‘Grexit’ Issue and the Problem of Free Trade is republished with permission of Stratfor.»
09/05/2015 http://www.badiera.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1-grexit-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B2%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%8D/
